Het verminderen van voedselverspilling staat volop in de belangstelling. In het lijstje van ‘oplossingen’ is een nieuw fenomeen ontstaan: bier gebrouwen uit restanten brood en aardappel. Er is sinds kort in Nederland Bammetjesbier. En regenwaterbier. Het lijkt een sympathiek idee, maar er zitten wel haken en ogen aan dit “excuusbier”.
Het idee van bier maken uit resten brood is niet nieuw. Het is geïnspireerd op anti-verspillingsicoon Tristram Stuart. In Engeland introduceerde hij in 2016 zijn Toast Ale op basis van vers, overgebleven brood. In Engeland wordt maar liefst 44% van het brood verspild, in Nederland is de verspilling van brood 30%. De brouwers hebben hun eigen argument: “Bier is een originele manier om de smaakvolle en voedzame calorieën van brood te conserveren. Het heeft een veel langere houdbaarheid.” Met andere woorden, bier is een ideale broodvervanger.
Trouwens, Tristram heeft het weer afgekeken van de Belgen. Die hebben sinds 2015 hun Babylone bier ‘het eerste bier gebrouwen met gerecycled brood’ (Brussels Bier Project). En zij geven weer toe: het concept is echt niet nieuw. De Babyloniërs deden het 7000 jaar geleden ook al. Zij gebruikten gefermenteerd brood om er een voorloper van bier mee te brouwen.
Supermarktketen Delhaize levert dagelijks dagvers brood aan dat niet verkocht werd. Met 1 flesje bier red je ruim 1 boterham (41 gram). Dat wordt flink doordrinken om die 9,2 kilo brood die we per persoon per jaar verspillen weg te werken: 225 biertjes per persoon per jaar, zo’n 4 per week. Delhaize noemt het een milieuvriendelijk initiatief en schaart het onder haar programma ‘Food respect; minder voedsel verspillen.’
En het kan nog een stapje verder: bier op basis van regenwater. De Amsterdamse brouwerij Rainbeer ‘oogst’ regenwater, omdat er immers door klimaatverandering extra regen valt. Het regent meters bier, kopte de NOS. Doordrinken dus, anders wordt ook nog het regenwater verspild.
Deze goedbedoelde oplossingen hebben volgens mij een averechtse bijwerking. Je geeft consumenten als het ware een excuus om ‘verantwoord’ bier te drinken om daarmee verspilling te voorkomen. Ze zijn immers goed bezig? Daarnaast is het een excuus om de reststromen in stand te houden omdat ze ‘goed’ gebruikt worden. En dan is er nog het voedingskundige aspect. Ik hoef niet uit te leggen waarom brood wel in de Schijf van Vijf staat en bier niet.
Ik vind het een twijfelachtige ontwikkeling. Veel beter is het om te voorkomen dat brood en aardappels in het bier belanden. Dat kan door betere planning en eventueel andere oplossingen, zoals brood uitdelen via de voedselbank, of er paneermeel, croutons, broodpap of tosti’s van maken. Of denk echt om. Maak speciaal brood van de resten van de brouwindustrie en zet daar je marketing op: bierbostel is een prima ingrediënt om smaakvol brood te maken. Het restproduct bostel zit nog vol met vezels, eiwitten, vitamines en mineralen. Laten we geen smoesjes verzinnen om meer bier te verkopen en te drinken!
Corné van Dooren, expert duurzaam eten, Voedingscentrum